Czasy były ponure, ale kinematografia przyzwoita – tak określić można okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dla wielu ludzi filmy były sposobem na oderwanie się od szarej rzeczywistości, a w mentalności niektórych twórców figurowały jako oznaka buntu. Jakie filmy PRLu wspominamy najlepiej?
Zobacz najlepsze produkcje, które dobrze się zestarzały i są przyzwoite nawet dziś.
TOP 10: NAJLEPSZE FILMY PRLU
10. PRZYPADEK (1981)
Jeśli chodzi o kultowe filmy PRLu, ten wyróżnia się przede wszystkim przedstawieniem czegoś na kształt trzech alternatywnych historii. W każdej z nich głównym bohaterem jest Witek, który spieszy się na pociąg. Rozwój każdej opowieści zależy od tego, kogo spotkał na dworcu i czy w ogóle zdążył na czas odjazdu.
Jedno z najwybitniejszych dzieł Krzysztofa Kieślowskiego… i jedno z wielu, o których przeczytasz w tym rankingu. Bo trudno mówić o filmach z tego okresu, nie oddając należytego hołdu temu reżyserowi.
9. OSTATNI DZWONEK (1989)
Schyłek PRLu i początek nowych, lepszych czasów, wita nas dziełem o niebanalnej ścieżce dźwiękowej i poruszającej fabule. Grupa licealistów reżyseruje spektakl, który jest dla nich wyrazem buntu przeciwko otaczającej ich rzeczywistości, szczególnie jeśli chodzi o ustrój i kwestie polityczne.
To właśnie w tym filmie najgłośniej usłyszeliśmy Jacka Wójcickiego, którego interpretacje wiersza Adama Asnyka i utworu Przemysława Gintrowskiego do tej pory figurują w kanonie klasyki.
8. CZŁOWIEK Z MARMURU (1976)
Jeden z najważniejszych filmów Andrzeja Wajdy – można go też uznać za produkcję niezwykle trudną i ryzykowną, biorąc pod uwagę czasy, w których powstała. Człowiek z marmuru opowiada o ambitnej dziennikarce, która chce zrealizować film o pewnym bohaterze socjalizmu.
Rzeczywistość okazuje się drastycznie inna, niż zwykły pokazywać ją wszelkie kroniki filmowe, a im dalej w las, tym więcej intrygujących faktów i postaci mówiących o rzeczach, o których w zasadzie nie powinny mówić.
7. MIŚ (1980)
Kwintesencja PRL-owskiej komedii. Film, który doskonale ukazuje wszelkie absurdy i pewnie nawet sam Bareja nie spodziewał się, że niektóre sytuacje ukazane w Misiu mogą bliźniaczo przypominać te ze współczesnej Polski.
Jest to bez wątpienia najbardziej kultowa polska komedia, która do tej pory jest nieustannie cytowana, doceniana i oglądana po raz sto pięćdziesiąty ósmy. Wybitne dzieło, które na stałe wpisało się do kanonu klasyki rodzimej kinematografii. No i śmieszne w opór.
6. KRÓTKI FILM O MIŁOŚCI (1988)
Niezbyt długi, za to bardzo kameralny i poruszający – jeśli chodzi o filmy PRLu poruszające temat trudnego zauroczenia, ten jest najbardziej godny uwagi. Kieślowski opowiada nam o młodym chłopaku, który zakochuje się w sąsiadce z naprzeciwka i regularnie ją podgląda.
Melancholijny obraz wnikliwie bada psychikę nastolatka i przedstawia historię, z którą – choć oczywiście nie dosłownie – wielu z nas może się utożsamić, wspominając swoje młodzieńcze czasy.
5. GADAJĄCE GŁOWY (1980)
Jedyny film krótkometrażowy w tym zestawieniu. Krzysztof Kieślowski ponownie udowadnia nam, że jest nie tylko wybitnym reżyserem, ale i błyskotliwym psycho- i socjologiem. Gadające głowy opierają się na prostym schemacie – te same pytania zadawane są ludziom w różnym wieku.
Poznajemy ich ambicje, motywacje życiowe i plany, a historie te, choć codzienne i proste, pozwalają na dłuższą chwilę głębszych refleksji.
4. KRÓTKI FILM O ZABIJANIU (1987)
Kolejny intrygujący portret psychologiczny stworzony przez Krzysztofa Kieślowskiego. Tym razem mamy do czynienia z historią młodego człowieka (w tej roli wybitny Mirosław Baka), który brutalnie morduje taksówkarza i zostaje skazany na karę śmierci.
Jeśli chodzi o filmy PRLu, które wpłynęły jakoś na rzeczywistość – tutaj mamy idealny przykład, bo Krótki film o zabijaniu to ważny głos w debacie na temat tego rodzaju kary za największe przewinienia.
3. POCIĄG (1959)
Jerzy Kawalerowicz nakręcił jeden z najbardziej wzruszających filmów w historii Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jeśli miałbym porównać Pociąg do współczesnych dzieł, to w pewien pokrętny sposób przychodzi mi na myśl Między słowami. Takie polskie, PRL-owskie, nasze.
Dwoje ludzi – z braku innych miejsc – trafia do jednego przedziału, a przed nimi długa droga. Pomimo tego, że oboje potrzebują samotności, szybko zaczynają się dogadywać, tworząc niejednoznaczną, barwną relację.
2. NÓŻ W WODZIE (1961)
Pełnometrażowy debiut Romana Polańskiego, dzięki któremu jego kariera mogła spektakularnie wystrzelić (i doczekać się licznych kontrowersji). Jak na początek lat 60., w dodatku w Polsce, mamy do czynienia ze znakomicie skonstruowanym dramatem psychologicznym.
Pewna para jedzie na wakacje z zamiarem odpoczynku na jachcie. Po drodze jednak zabiera ze sobą pewnego mężczyznę – człowieka, który zapewni im masę problemów i uczyni wakacje niezapomnianymi, ale nie tak, jakby tego chcieli.
1. KANAŁ (1956)
Pomimo prawie siedemdziesięciu lat na karku, mamy do czynienia z jednym z najważniejszych wojennych filmów zrealizowanych w Polsce. Andrzej Wajda opowiada nam o ostatnich momentach Powstania Warszawskiego, kiedy grupa żołnierzy musi przedrzeć się przez kanały, które stają się ich ostatnim źródłem nadziei.
Co ciekawe, niejednoznaczny obraz powstańców sprawił, że film początkowo nie był doceniany w naszym kraju – dopiero nagroda na Festiwalu w Cannes sprawiła, że Polacy zaczęli patrzeć na dzieło Wajdy nieco przychylniej. Choć obecnie Kanał może wydawać się nieco przestarzały jeśli chodzi o technikalia i budowanie napięcia, to zdecydowanie się z tą produkcją zapoznać.
![Sadie Sink w rock operze „O’Dessa” [recenzja]](https://hiro.pl/wp-content/uploads/2025/03/Sadie-Sink-w-rock-operze-„ODessa-recenzja-218x150.jpg "Sadie Sink w rock operze „O’Dessa” [recenzja]")
