Filmy, które opowiadają o wojnie mogą być albo produkcjami określanymi mianem dzieła kinematografii albo produkcjami nieudanymi. Jak trafić na film wojenny z dobrym scenariuszem, świetnie wyreżyserowanym, wybitnie zagranym i z głębokim przesłaniem? Oto 10 najlepszych filmów wojennych, które każdy powinien znać i obejrzeć chociaż raz.
1. Łowca jeleni (1978) reż. Michael Cimino
Zdobywca 5 Oscarów – jedyny w swoim rodzaju, arcydzieło pośród filmów wojennych. Produkcja, która obrazuje wojnę w sposób, w jaki jeszcze nikt jej nie pokazał. Film o tym, co wojna robi z ludźmi.
Michael (Robert De Niro), Nick (Christopher Walken) i Steve (John Savage) są młodymi pracownikami fabryki w Pensylwanii. Wkrótce mężczyźni otrzymują wezwanie do wojska, na wojnę w Wietnamie. Na froncie przyjaciele trafiają do niewoli, w czasie której strażnicy zmuszają ich do gry w tzw. rosyjską ruletkę.
Udaje im się jednak uciec i przeżyć piekło wojny. W ich życiu zachodzą nieodwracalne zmiany – Steven podczas ucieczki traci obie nogi i nie chce wracać do oczekującej go w domu żony i dziecka; Nick popada w swego rodzaju obłęd: w dalszym ciągu zajmuje się grą w rosyjską ruletkę w Sajgonie, gdzie stawką takiej zabawy jest życie; Mike powraca z pozoru bez szwanku do rodzinnego miasteczka, aby wkrótce wyruszyć na poszukiwanie Nicka, z zamiarem przywiezienia go z powrotem do domu.
2. Imperium Słońca (1987) reż. Steven Spielberg
Ekranizacja autobiograficznej powieści J. G. Ballarda pod tym samym tytułem. Nominowany do Oscara w 6 kategoriach, niestety nie otrzymał żadnej statuetki. Zachęca też muzyka skomponowana przez Johna Williamsa.
Rok 1941, Szanghaj. Nastoletni Jim (Christian Bale), syn brytyjskich arystokratów, dorasta w luksusie. Wskutek działań wojennych zostaje rozdzielony z rodzicami. Musi radzić sobie sam, nie mając środków do życia ani nikogo, kto mógłby mu pomóc. Dołącza do grupy amerykańskich żołnierzy i trafia do obozu jenieckiego. Zaprzyjaźnia się z Basiem (John Malkovich), amerykańskim handlowcem i marynarzem. Mężczyzna uczy go samodzielności. Jim poznaje także doktora Rawlinsa (Nigel Havers) oraz piękną panią Victor (Miranda Richardson), w której się zakochuje. Dramatyczne przeżycia w obozie sprawiają, że Jim zmienia się i dojrzewa.
3. Czas Apokalipsy (1979) reż. Francis Ford Coppola
Brawurowa adaptacja książki Josepha Conrada „Jądro ciemności”, której akcja przeniesiona została w realia wojny wietnamskiej.
Film koncentruje się na podróży kapitana Willarda (Martin Sheen) – oficera amerykańskiego wywiadu – w głąb Kambodży z niebezpieczną misją „bezwzględnego wyeliminowania” dezertera, pułkownika Kurtza (Marlon Brando), który dając się ponieść własnemu szaleństwu, zbuntował się przeciw przełożonym. Podróżując kapitan Willard poznaje porucznika Kilgore’a (Robert Duvall), który przy dźwiękach „Walkirii” Wagnera prowadzi szwadron helikopterów do walki i organizuje zawody w surfingu, podczas gdy wróg ostrzeliwuje wybrzeże.
Umieszcza Willarda w wojskowej łodzi patrolowej, której czteroosobowa załoga tworzy swoisty mikrokosmos amerykańskiej armii. Ciemnoskóry dowódca Chief Philips, były taksówkarz próbujący uchronić swoją jednostkę przed zatonięciem, a swoich podwładnych przed narkotykowym obłędem.
Chef, nowoorleański kucharz, zaciągnął się do marynarki w nadziei, że jada się tam lepiej niż w piechocie. Jest jeszcze Clean, ciemnoskóry nastolatek z Bronxu (w tej roli 15-letni Laurence Fishburne) i Lance, kalifornijski surfer, porwany przez wojenną zawieruchę. Przemierzając terytorium Kambodży zagłębiają się w otchłań iluzji i wszechogarniającego szaleństwa, poznają najciemniejsze zakamarki ludzkiego serca.
4. Bękarty wojny (2009) reż. Quentin Tarantino
Akcja filmu rozpoczyna się w okupowanej Francji podczas egzekucji rodziny Shosanny Dreyfus (Mélanie Laurent), której dziewczyna jest świadkiem. Egzekucji dokonuje nazistowski pułkownik Hans Landa (Christoph Waltz). Shosannie udaje się uciec i wyjechać do Paryża. W innym miejscu w Europie, porucznik Aldo Raine (Brad Pitt) organizuje oddział żydowskich żołnierzy, którzy mają dokonywać aktów zemsty na nazistach. Do oddziału Raine’a dołącza niemiecka aktorka i agentka Bridget Von Hammersmark (Diane Kruger), której misją jest pozbawienie władzy przywódców Trzeciej Rzeszy. Losy tych ludzi zbiegają się pod kinowym afiszem, gdzie Shosanna przygotowuje własny plan zemsty…
Ten film wojenny powinien zobaczyć każdy fan dobrego kina. Dlaczego? Wystarczy spojrzeć na nazwisko reżysera oraz nazwiska aktorów i aktorek znajdujących się w obsadzie „Bękartów wojny”.
5. Jojo Rabbit (2019) reż. Taika Waititi
Jojo to chłopiec należący do nazistowskiej organizacji dla młodzieży, Jungvolk. Jego świat staje na głowie, gdy odkrywa, że jego ukochana mama ukrywa na strychu młodą Żydówkę. Pewnego dnia Jojo w obliczu niespodziewanych okoliczności musi sam pomóc dziewczynie. Mimo tego, że zaprzyjaźnia się z Elsą, wciąż próbuje pozostać małym nazistą. We wszystkim towarzyszy mu wymyślony przyjaciel, którym jest… Adolf Hitler.
Film wojenny z dużą ilością momentów komediowych. Świetnie wyreżyserowany i ze świetną obsadą: Roman Griffin Davis, Thomasin McKenzie, Scarlett Johansson, Sam Rockwell i Taika Waitit.
6. Złodziejka książek (2013) reż. Brian Percival
Niemcy, czasy II wojny światowej. Młodziutka Lisel Meminger (Sophie Nélisse) trafia do rodziny zastępczej, ponieważ matka nie może się nią już dłużej opiekować. Dziewczyna zostaje adoptowana przez niemieckie małżeństwo (Geoffrey Rush i Emily Watson). Szybko wywiera wpływ na życie otaczających ją osób. Odkrywa w sobie miłość do książek (szczególnie skradzionych), które stanowią dla niej ucieczkę od koszmaru, jakim jest wojna. Gdy jej przybrani rodzice przygarniają Maxa (Ben Schnetzer), Żyda ukrywającego się przed hitlerowską armią, Liesel zaprzyjaźnia się z nim.
Pięknie zrealizowana ekranizacja wzruszającej powieści Marcusa Zusaka. To film wojenny, ale wojna tak naprawdę jest w tle, na pierwszym planie są: miłość do literatury i przyjaźń.
7. Lista Schindlera (1993) reż. Steven Spielberg
To prawdziwa historia, której nigdy nie da się wymazać z pamięci. Opowieść o człowieku, który nie był obojętny, ocalił setki istnień ludzkich w najczarniejszym rozdziale naszej historii. „Lista Schindlera” Stevena Spielberga, zdobywca, aż siedmiu Oscarów, to jeden z najważniejszych i najbardziej cenionych filmów wszech czasów oraz film wojenny, który każdy powinien obejrzeć.
Oskar Schindler, niemiecki przedsiębiorca, przyjeżdża do okupowanego Krakowa, gdzie zakłada fabrykę emaliowanych naczyń. Tanią, wręcz darmową siłę roboczą stanowią okoliczni Żydzi zmuszani do pracy przez hitlerowców. W 1943 roku wchodzi w życie plan Endlosung, czyli ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej. Krakowskie getto zostaje zlikwidowane, ludzie wyrzuceni na bruk i wywożeni do obozu do Płaszowa. Schindler widząc ten dramat postanawia uratować Żydów od zagłady wykupując nieefektywnych pracowników do swojej fabryki ratując w ten sposób 1100 Żydów przed obozami koncentracyjnymi.
W filmie występują między innymi: Liam Neeson, Ben Kingsley, Ralph Fiennes, Caroline Goodall, Jonathan Sagall oraz Embeth Davidtz.
8. Ofiary wojny (1989) reż. Brian De Palma
Pod koniec lat 60. Eriksson (Michael J. Fox), szczęśliwy mąż i ojciec, zgłasza się na ochotnika do wojska i zostaje wysłany do Wietnamu. Tam, trafia do oddziału Tony’ego Meserve’a (Sean Penn) – pewnego siebie, cynicznego sierżanta. Podczas jednej z akcji oddział traci jednego z ludzi. Rozwścieczeni śmiercią kolegi żołnierze postanawiają porwać, zgwałcić i zamordować wietnamską dziewczynę. Ich decyzja spotyka się ze sprzeciwem Erikssona, który musi wybierać pomiędzy lojalnością wobec kolegów a własnym poczuciem moralności.
Film wojenny oparty na motywach książki Daniela Langa dotyczącej faktycznych wydarzeń dotyczących Incydentu na Wzgórzu 192 z 1966 roku o przerażającym okrucieństwie zwykłych ludzi. Zaletą filmu jest muzyka Ennio Morricone, za którą został nagrodzony Złotym Globem.
9. Złoto pustyni (1999) reż. David O. Russell
Zatoka Perska, rok 1991. Przed powrotem do USA major Gates (George Clooney) zdobywa informacje o złocie ukrytym przez Saddama Husseina. Postanawia na własną rękę wyruszyć na jego poszukiwania. Towarzyszą mu trzej żołnierze – Vig (Spike Jonze), Barlow (Mark Wahlberg) i Elgin (Ice Cube), którzy odnajdują drogocenny skarb. W drodze do bazy major i jego współtowarzysze trafiają w sam środek irackiej wojny domowej. Wszyscy zostają poddani bardzo ciężkiej próbie, stając do krwawej walki.
Film warty obejrzenia ze względu na ciekawą fabułę oraz doskonałą grę aktorską.
10. Wołyń (2016) reż. Wojciech Smarzowski
Lato 1939 roku. Zosia (Michalina Łabacz) to piękna, młoda Polka, bezgranicznie zakochana w Ukraińcu Petro (Wasyl Wasylik). Ich wielka miłość zostaje wystawiona na próbę, gdy ojciec dziewczyny postanawia wydać ją za najbogatszego we wsi wdowca z dwójką dzieci, Skibę (Arkadiusz Jakubik). Zaraz po ślubie zrozpaczona Zosia zostaje sama z dziećmi męża powołanego na front. Tymczasem między mieszkającymi obok siebie Polakami, Ukraińcami i Żydami dochodzi do coraz liczniejszych aktów przemocy. Dziewczyna staje się uczestniczką i świadkiem tragicznych wydarzeń, których kulminacją będzie rzeź dokonana na ludności polskiej przez bezwzględnych oprawców z UPA oraz polskie akcje samoobronne.
Jeden z ciekawszych polskich filmów wojennych ostatnich lat – pełen okrucieństwa i wbijający w fotel. „Wołyń” pozostaje w pamięci na długo.
Tekst: Matylda Motyl